Tekst: Anne Marie Hoekstra
Fotografie: Peter Paul Klapwijk (https://www.instagram.com/ppkhm/)
Geplaatst in het Kontakt op 09 februari 2021

Waterbuffer in plaats van koeien in polder bij Sliedrecht

SLIEDRECHT • Aan de Kweldamweg in Sliedrecht ligt een veld vol bagger en natte klei. Komende zomer zal het hier een oase zijn voor onder andere kikkers en rietzangers. Maar minstens zo belangrijk: het afgegraven weiland dient als waterbuffer. 
 

Op de plek waar altijd koeien liepen kan de gemeente Sliedrecht tijdens hoosbuien regenwater kwijt dat anders voor overlast zou zorgen in de straten van het dorp. Het waterpeil op het terrein van 4 hectare is gelijk aan dat in de sloten; via duikers is het door dijkjes omsloten veld daarmee verbonden. De dijkjes hebben niet de functie van waterkering; het was bij de aanleg makkelijk en duurzaam om de afgegraven grond niet te hoeven afvoeren.

Riet planten

Edwin Versluis, projectleider bij de gemeente Sliedrecht, heeft tijdens het poseren voor de foto ondervonden hoe modderig het veld nu nog is. Met grote moeite kreeg hij zijn laarzen losgetrokken uit de zuigende bagger, vertelt hij lachend. Over de volgende fase vertelt hij: “Nu laten we het terrein rusten, als het in het voorjaar een beetje opgedroogd is, laten we riet planten en de dijkjes inzaaien met een inheems zaadmengsel. Het riet moet vóór de langste dag geplant worden.”

Visvijver

Eerst waren er plannen voor de aanleg van een waterbuffer in de vorm van een visvijver. De ondernemer die deze vijver zou gaan beheren trok zich echter terug. Versluis: “Je had hiervoor meer grond moeten afgraven en die ook moeten afvoeren. Twee studenten van het Wellantcollege, van de mbo-opleiding ‘Leefbare stad & Klimaat’, hebben toen dit alternatief uitgewerkt.”

Slootpeilniveau

Het weiland ten noorden van de Betuweroute is afgegraven tot op slootpeilniveau. “Het slootpeil zit op 2,06 meter beneden NAP. In de winter staat het terrein net droog, in de zomer staat er 10 centimeter water. Om verdroging tegen te gaan is het zomerpeil namelijk hoger dan het winterpeil. Doordat het land in de winter droog staat, kan dan het riet geoogst worden. We hebben daarover contact met rietdekker Den Hartog Riet uit Nieuwland. Veel riet komt uit het buitenland. Het scheelt kilometers als er in eigen land geoogst kan worden. Ook zal jaarlijks een klein deel van het riet niet worden geoogst, zodat rietvogels er kunnen broeden.”

Hemelwaterberging

Omdat in dorpen en steden vele vierkante kilometers met gebouwen en straatstenen zijn afgedekt, kan regenwater daar moeilijk wegzakken. Voor Sliedrecht is berekend dat er daarom 2,35 hectare waterbuffer nodig is. Binnen de bebouwde kom is er nauwelijks ruimte voor de opvang van regenwater. “We hebben hier en daar een slootje verbreed. En bij de reconstructie van een wijk gaan we ervoor zorgen dat hemelwater vertraagd kan worden afgevoerd. Er komt een hemelwaterberging onder drie parkeerplaatsen.” De gemeente koos ervoor om de buffer ‘op de groei’ aan te leggen. “We hebben nu ongeveer 4 hectare gemaakt. Er zijn plannen om in dit gebied huizen te gaan bouwen.”

Hoosbuien

De overvloed aan water die tijdens de steeds vaker voorkomende hoosbuien in straten terechtkomt, stroomt voortaan naar de nieuwe buffer. “Als het heel hard regent, wordt oppervlaktewater afgevoerd richting de polder, via sloten en duikers onder de rijksweg en spoorlijn door. Het gemaal pompt het vervolgens naar de Lek. Alles wat in het dorp valt, gaat naar deze buffer toe en wordt afgevoerd. Als de buffer er niet zou zijn, zou het water ‘opstropen’ en in het ergste geval in kelders onder woningen kunnen stromen.”

Vertraagd afvoeren

Ook lange periodes van droogte nemen toe. Dan speelt de buffer in de polder geen rol. “In tijden van droogte probeer je, als er een keer een buitje valt, het hemelwater vertraagd af te voeren. Als het niet regent wil je het water juist in je gebied houden. We houden het grondwater daarom op een bepaald peil. We hebben een netwerk van infiltratiebuizen in het dorp. Die liggen onder het slootwaterpeil en staan altijd vol met water. Op het moment dat er teveel water is, stromen de infiltratiebuizen over en voeren het hemelwater af naar de sloten.”

Biodiversiteit

Aan het project, dat 5 ton kost, betalen ook het Waterschap Rivierenland en de provincie mee. “Het waterschap betaalt de helft. De provincie gaat een stuk van de A15 verbreden en moet daarvoor ook waterberging realiseren. Een deel van onze buffer is hiervoor bestemd en wordt daarom door de provincie betaald.” De regio zag meteen een mooie kans: “Groen Verbindt, van de gebiedscoalitie Alblasserwaard-Vijfheerenlanden, geeft subsidie om de biodiversiteit te bevorderen.”

Bezwaar boeren

De gemeente kocht de grond van Verheij Groen. “De naastliggende percelen zijn van agrariërs. Bij het aanvragen van de vergunning maakten enkele boeren bezwaar, omdat ze bang waren voor wateroverlast en voor verspreiding van zaad uit het kruidenrijk grasmengsel, met als gevolg een lagere grasopbrengst. Met het waterschap hebben we daarom afgesproken dat we peilbuizen neerzetten, om te monitoren. En het grasmengsel hebben we aangepast; we hebben een middenweg gevonden.”

Moerasvogels

Een lokale agrariër gaat de waterberging voor de gemeente beheren. “Er zijn afspraken gemaakt over het beheer, dat grotendeels in het teken staat van het vergroten van biodiversiteit. De waterberging en de sloten rondom de berging worden straks ecologisch beheerd. Dit betekent dat niet alle vegetatie tegelijkertijd wordt gemaaid, zodat er voldoende leefruimte blijft voor insecten. In het vroege voorjaar kan de waterberging dienen als rust- en foerageerplek voor weidevogels. Ook hopen we dat moerasvogels als de roerdomp de waterberging weten te vinden.”